"Schoon" in een motor betekent twee verschillende dingen.
In de ruimte boven de zuiger wil je zo min mogelijk afzettingen omdat die tot voortijdige gloeiontsteking van het benzine/lucht mengsel kunnen leiden (detonatie) en op den duur ook tot serieuze beschadiging. Of die situatie zich voor gaat doen hangt samen met de bedrijfsomstandigheden: het belangrijkste daarbij is dat de motor zo veel mogelijk op de voorziene bedrijfstemperatuur draait. Wanneer de temperatuur gemiddeld aan de lage kant is, kunnen verbrandingsresten ontstaan - zowel uit niet geheel goed verbrande brandstof of eventueel smeerolie die boven de zuiger terecht is gekomen. Die zetten zich af op de zuiogerkop en kunnen gaan gloeien en daardoor het brandstof/lucht mengsel voortijdig ontsteken. De sleutel tot het voorkomen daarvan is het bereiken van de ideale werktemperatuur - en dat kan bijvoorbeeld niet lukken bij het afleggen van veel korte ritten, een koelsysteem dat te veel koelt omdat de thermostaat veel te vroeg open gaat of bij een minder gelukt motorontwerp. Het gaat er om dat de motor het liefst continu een bepaalde inspanning levert zodat alles voldoende warm wordt - het toerental maakt daarbij niet veel uit, het gaat om het geleverde vermogen.
Uiteraard kunnen extreem lage of hoge toerentallen wel andere problemen veroorzaken, maar bij een Lexus met CVT zul je erg je best moeten doen om in die gebieden terecht te komen. Bij 1200 tpm "cruisen" op de snelweg is er echt niks aan de hand. Mocht je op termijn toch last van afzettingen krijgen, dan zou je kunnen overwegen een "premium" brandstof te tanken. Daarin zitten toevoegingen die in de verbrandingsruimte als een detergent werken (afgezette resten langzaam oplossen en met de uitlaatgassen afvoeren). Als alternatief zijn er krachtiger middelen te koop die je eenmalig aan de brandstof toevoegt en die zowel de inspuitapparatuur als de verbrandingsruimt kunnen helpen schoonmaken.
Daarnaast heb je "schoon" in de rest van de motor - in principe overal waar motorolie rond spat. In de ruimte onder de zuiger, op het topland van de zuiger, op de zuigerbodem en in de zuigerveergroeven kan vervuiling optreden omdat de verbrandingsruimte niet volledig is afgescheiden van de ruimte onder de zuigers. In de praktijk gaat er ongeveer 1 procent van het uitlaatgas via de zuigerveren naar beneden en omdat daarin allerlei min of meer onvolledig verbrande koolwaterstofverbindingen zitten, kan dat leiden tot lak- en koolafzetting en eventueel "sludge" in contact met condens. Die afzettingen worden onder controle gehouden door motorolie met reinigende en vuiloplossende eigenschappen - bij olie van voldoende kwaliteit die op het voorziene tijdstip wordt ververst voer je regelmatig het door de motorolie opgenomen vuil af.
Zolang de motor nagenoeg altijd op bedrijfstemperatuur draait. zul je geen problemen hebben. Wel zul je mogelijk merken dat de motor na een langdurige vakantierit weer "lekkerder" loopt - de combinatie brandstof en smeerolie is niet altijd in staat om enige vorming van afzetting te voorkomen bij veel stads- en fileverkeer.
Bij een hoge mate van vervuiling wordt soms geadviseerd een "flush" middel toe te voegen aan de smeerolie om de afgezette viezigheid te verwijderen. Dat is iets waarbij je zorgvuldig de daarbij meegeleverde gebruiksaanwijzing moet volgen om ongelukken te voorkomen. Meestal komt dat neer op: bijvullen bij reeds warme motor, een kwartier onbelast met stationair toerental laten draaien en dan aftappen - de motor niet belasten/hard laten werken met dat spul er in. Zelfs dan is het een griezelige operatie: als het spul goed werkt en de motor sterk is vervuild, kan het gebeuren dat er zoveel vuil los komt dat na samenklonteren olieboringen naar bijvoorbeeld de krukaslagers verstoppen - wat de motor geen goed zal doen
Ik ben geen voorstander van een dergelijke "laxeermiddel" - als er serieus sprake is van vervuiling kun je beter een aantal keren wat sneller verversen met een kwalitatief hoogwaardige motorolie.
